رعایت نکات ایمنی و تامین سلامتی در آزمایشگاه :
اول ایمنی بعـد کار
هدف حفظ سلامتی و به دست آوردن نتیجه ی مطلوب از آزمایش است . از این رو نکات زیر باید در آزمایشگاه رعایت شود تا ضمن بدست آوردن نتایج مطلوب ، از خطرات احتمالی در امان باشید .
- همواره با کسب آمادگی های قبلی به آزمایشگاه وارد شوید وشرح آزمایش و دستور کار مربوط
به آن را حتماپیش از وارد . شدن به آزمایشگاه با دقت مطالعه کنید .
- باید راس ساعت مقرر در آزمایشگاه حاضر شوید و بدون اجازه مربی از آزمایشگاه خارج نشوید .
- از کار کردن در آزمایشگاه بدون روپوش جدا خود داری کنید .
- آزمایشگاه مانند کلاس درس مکانی برای کارهای جدی و مسئولانه است بنابر این از انجام هرگونه کاری که نظم را بر هم بزند خود داری کنید .
- تنها آزمایشی را که به شما گفته می شود انجام دهید و هرگز خود سرانه آزمایش غیر مجاز را انجام ندهید .
- هنگام انجام آزمایش وقوع هر گونه حادثه و وضع غیرعادی پیش آمده را به مربی آزمایشگاه اطلاع دهید .
- از لمس کردن یا چشیدن مواد شیمیایی پرهیز کنید ، برای اینکه همیشه سمی بودن مواد روی شیشه های آزمایشگاهی ثبت نمی شود .
- از بوییدن مواد برای تشخیص و شناختن آن ها خود داری کنید و در صورت نیاز با تکان دادن دست بخار آن ماده را از دور به اطراف بینی خود برانید .
- در موقع جوشاندن مایع ها هر گز دهانه ی لوله آزمایش را به طرف خود و دیگران نگیرید ، زیرا ممکن است هنگام گرم کردن مایعِ داخل آن به شدت به خارج لوله پرتاب شده و به سر و صورت شما و دیگران بپاشد .
- قبل از بر داشتن هر ماده ای از داخل ظرف آن بر چسب روی شیشه را بــــه دقت بخوانیـــــد برای اطمینان بیشتر بر چسب را دو بار بخوانید .
- هیچگاه مواد شیمیایی استفاده شده را به شیشه ی اصلی باز نگردانید
- هیچگونه جسمی را در شیشه ی محتوی مایع شیمیایی وارد نکنید و تنها از قطره چکان تمیز و یا لوله ی مخصوص آن استفاده نمایید .
- در موقع رقیق کردن اسید آب را روی اسید نریزید زیرا گرمای تولید شده در این حالت زیاد است و باعث تبخیر ناگهانی آب و پاشیدن اسید به خارج می شود .
- برای برداشتن مایعات بجز آب توسط پیپت از پیپت پرکن استفاده کنید . برای خارج کردن قسمتی از مایعات که در درون نوک پیپت باقی می ماند نباید تلاش کنید زیرا این مقدار که باقی می ماند در درجه بندی محاسبه نشده است .
- هنگام روشن کردن چراغ گاز ابتدا کبریت را روشن کنید ( با اجازه ی مربی ) و در کنار لوله ی چراغ گاز نگه دارید و سپس شیر گاز را باز کنید .
- وقت کافی برای سرد شدن وسیله های شیشه ای و داغ در نظر بگیرید . آنگاه به آن ها دست برنید .
- هنگام کار با مواد و ابزار خطرناک همواره از عینک محافظ استفاده کنید .
- هر گاه اسید ، باز و یا هر ماده ی خورنده ی شیمیایی ریخته شود ، فورا آن را با آب فراوان بشویید .
- چنانچه طرز استفاده ی صحیح وسیله ای را نمی دانید، آن را بکار نگیرید تا آنکه طرز استفاده ی آن را یاد بگیرید
- قبل از هـر آزمایشی، وسایل شیشه ای را از نظر ترک خوردگی بررسی کنید و با آن ها آزمایش نکنید .
- هیچ وسیله ی آزمایشگاهی ، بویژه شیشه ها و ظروف حاوی مواد خطر ناک را در لبه ی میز قرار ندهید .
- جیوه در دمای عادی و حتی در دمای ذوب یخ بخار می شود و سمی و خطرناک است . و از طــریق پوست نیزجذب می شود و اثرات بدی بر روی سلسله ی اعصاب می گذارد، بنا بر این از دست زدن به آن خوداری کنید
- اگر آزمایش به صورت گروهی انجام می شود، سعی کنید تمام افراد گروه در انجام آزمایش ها شرکت داشته باشند .
- برای انجام آزمایش در هر جلسه وسایل داده شده را کنترل کنید و پس از آزمایش آن ها را به مسئول آزمایشگاه تحویل بدهید .
- در حفظ و نگهداری وسایل آزمایشگاه دقت کنید .
- میز کار و ابزار خود را بسیار تمیز نگه دارید . توجه داشته باشید که چیزی به اطراف نریزد و اگر ریخت فورا آن را تمیز کنید و وسابل را پس از تمیز کردن به سر جای خود برگردانید .
- خرده های کاغذ و چوب کبریت سوخته شده و مانند آن ها را در سطل مخصوص بریزید .
حوادث مربوط به چشم
برای جلوگیری از حوادث مربوط به چشم بایستی در آزمایشهایی که مواد قابل اشتعال و یا انفجار استفاده می شود . حتما عینک به چشم گذاشت و در صورت ایجاد حادثه پس از به کار گیری کمک های اولیه به طبیب مراجعه کرد و نحوه استفاده از کمک های اولیه به نوع ماده ای که به چشم وارد می شود بستگی دارد .
ا - اسید : در صورتی که اسید رقیق باشد . چشم را با محلول1 % جوش شیرین شسته و اگر
اسیــد غلیظ باشد ابتدا با آب چشم را بشویید سپس به توسط کــــــربنات
سدیم 1 % آن را بشویید
2 - باز : مانند حالت اسید است با این تفاوت که به جای جوش شیرین از اسید بوریک استفاده
شود
3 - شیشه : شیشه را بوسیله پنس از چشم خارج کنید . در صورتی که آسیب به چشم
رسانده باشد اگر چنانچه وارد سفیده شده و دور تر از عنبیه و مردمک قــرار
گـــــرفته باشد با دقت زیاد آن را بوسیله ی پنس خارج کنید در صورتی که
شیشه به آسانی خارج نشود شخص بایستی به پشت خوابیده و چشم
خود را باز نگه دارد تا به طبیب رسانده شود .
فهرستی از دیگر منابع خطر یا موقعیت های خطر ناک در آزمایشگاه :
1 - تهویه ی ناقص و استسمام بخار ها و گازها .
2 - جابجا کردن مواد شیمیایی خورنده در آزمایشگاه ( مانند اسید ها و ... )
3 - ب ریدن دست خود به وسیله ی شیشه و ابزار های دیگر .
4 - تن آسایی ،شوخی و عدم احساس مسئولیت .
5 - شتاب زدگی در کار و در جابجا شدن در آزمایشگاه .
6 - بی توجهی و بی دقتی .
از موقعیت وسایل زیر در آزمایشگاه آگاه باشید :
1 - مکان نگهداری عینک های محافظ .
2 - جای کمک های اولیه .
3 - موقعیت دستگاه و وسایل آتش نشانی و طرز کاربرد آن .
4 - محل کلید برق اصلی آزمایشگاه و چگونگی خاموش کردن آن .
5 - محل های درِ خروجی اضطراری و راههای احتمالی دیگر .